අපි ජීවත් වන්නේ තාක්ෂණික විප්ලවයක් සිදුවන ලෝකයකය. අද වන විට කෘත්‍රිම බුද්ධිය (Artificial Intelligence - AI) එහි හදවත බවට පත්වී ඇත Facebook හි posts suggestions, Google හි search results, Netflix හි movie suggestions, Siri වැනි හඬ සහායකයන් (Voice assistant),  ස්වයංක්‍රීයව ධාවනය වන වාහන(self driving vehicles) දක්වා AI, අපගේ දෛනික ජීවිතයේ සෑම ක්ෂේත්‍රයක්ම හා සම්බන්ධ වී ක්‍රියා කරයි.

කෘත්‍රිම බුද්ධිය යනු කුමක්ද?

සරලවම කිව්වොත්, කෘත්‍රිම බුද්ධිය යනු මිනිස් බුද්ධියට සමාන කාර්යයන් ඉටු කිරීමට පරිගණක පද්ධතිවලට ඇති හැකියාව ය. එනම්:-

• ඉගෙනීම (Learning) - දත්ත(data) භාවිතයෙන් දැනුම ලබා ගතහැකි වීම සහ කාලයත් සමග එහි ක්‍රියාකාරිත්වන වැඩිදියුණු කල හැකි වීම.
• තර්ක කිරීම (Reasoning) - තොරතුරු විශ්ලේෂණය කර නිගමනවලට පැමිණීම.
• ගැටලු විසඳීම (Problem Solving) - සංකීර්ණ ගැටලුවලට විසඳුම් සෙවීම.
• භාෂා අවබෝධය (Language Understanding) - මිනිස් භාෂාව තේරුම් ගැනීම. අද වන විට සතුන්ගේ භාෂාවන් පවා හදුනාගැනීමට හැකි මට්ටම දක්වා පර්යේෂණ සිදු කරමින් පවතියි.
• දෘශ්‍ය හඳුනාගැනීම (Visual Recognition) - රූප සහ වීඩියෝ විශ්ලේෂණය.

AI ප්‍රධාන වශයෙන් එහි ඇති හැකියාවන්(Capabilities) සහ ක්‍රියාකාරීත්වයන්(Functionalities) මත වර්ගීකරණය කරන්න පුලුවන්

1. හැකියාවන් අනුව

   • Narrow AI(Weak AI)

     මෙය විශේෂිත වු කාර්යයක් හෝ කාරයයන් කිහිපයන් සිදුකරගැනීම සදහා නිර්මාණය කර ඇත.

     Siri, Alexa, Search engines, Image recognitions මේ සදහා උදාහරණ ලෙස ගත හැකිය.

   • General AI(Strong AI)

     දැනට න්‍යායාත්මකව පවතින මෙම වර්ගයේ AI, මිනිස් බුද්ධියට සමාන හැකියාවන් ඇති අතර මිනිසෙකුට කළ හැකි ඕනෑම බුද්ධිමය කාර්යයක් සිදුකිරීමට හැකියාව ඇත. එයට විවිධ අංශ හරහා පුළුල් පරාසයක තර්ක කිරීමට, ඉගෙනීමට සහ අනුවර්තනය වීමට හැකියාව ඇත.

   • Super AI

     මෙය නිර්මාණශීලිත්වය, ගැටළු විසඳීම සහ තීරණ ගැනීම ඇතුළු සියලු අංශවලින් මිනිස් බුද්ධිය අභිබවා යන AI හි උපකල්පිත ආකාරයකි. මෙම පද්ධතියකට එහි හැකියාවන් ස්වයංක්‍රීයව වැඩිදියුණු කළ හැකි අතර කාලයත් සමඟ වඩාත් බලවත් වේ.

2. ක්‍රියාකාරිත්වය අනුව

   • Reactive Machines

     ක්‍රියාකාරිත්වය අනුව මෙම පද්ධති අතීත අත්දැකීම් හෝ ඒවායින් ඉගෙන ගැනීම නොසලකා දත්ත ලබා දෙන අවස්ථාව මත ක්‍රියා කරයි. පෙර ලබා දී ඇති  නීති මත පදනම්ව නිශ්චිත යෙදවුම් වලට ඒවා ප්‍රතිචාර දක්වයි.

   • Limited Memory AI

     මෙම AI පද්ධති වලට සීමිත කාලයක් සදහා දත්ත ගබඩා කර තබා ගනිමින් ඒවා මත ඉගෙනීම් කරමින් තීරණ ගත හැක.

   • Theory of Mind AI

     මෙම උපකල්පිත AI පද්ධති තීරණ ගැනීමේදී අන් අයගේ විශ්වාසයන්, ආශාවන් සහ අභිප්‍රායන් තේරුම් ගෙන ඒවා සලකා බලමින් ප්‍රතිචාර දක්වයි.

   • Self Aware AI

      මෙය මිනිස් බුද්ධි මට්ටම් හා සමාන හැකියාවක් ඇති සහ ස්වයං දැනුවත්භාවයක් ලබාගතහැකි AI පද්ධතියකි.

3. වෙනත් AI පද්ධති

   • Machine Learning

     මෙය AI හී මූලික පදනම වේ. මෙමගින් දත්ත භාවිතා කරමින් පරිගණක හට ඉගෙනීමට ඉඩ සලසයි. විශාල දත්ත ප්‍රමාණයක් විශ්ලේෂණය කරමින් රටා අදුනගනිමින් ඒ මත අනාවැකි ලබා දිය හැක.

   • Deep Learning

     පරිගණකවලට මිනිස් භාෂාව තේරුම් ගැනීමට, අර්ථ නිරූපණය කිරීමට සහ ජනනය කිරීමට හැකියාව ලබා දෙයි. 

   • Natural Language Processing

     Neural Networks භාවිතා කරමින් මිනිස් මොලයේ ක්‍රියාකාරිත්වයට අනුකරණය කරමින් දත්ත විශ්ලේෂණය සිදු කරයි. Image Recognition, Language Translation සහ සංකීර්ණ රටා හදුනාගැනීම සදහා භාවිතා වේ.

   • Computer Vision

     මෙමගින් පරිඝණක පද්ධති හට මිනිසා හා සමානව රෑප සහ Video දැකීමට, විශ්ලේෂණය කිරීමට ඉඩ ලබා දෙයි. 

AI හි ප්‍රායෝගික භාවිතයන්

• එදිනෙදා ජීවිතයේදී

  • Virtual Assistants:- Siri, Alexa, Google Assistant වැනි යෙදුම්.
  • Search Engines
  • Online Shopping:- product suggestions

• සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රය

  • රෝග විනිශ්චය - Xray, MRI Scans විශ්ලේෂණය
  • නව ඖෂධ පිලිබද විශ්ලේෂණය

• ප්‍රවාහන ක්ෂේත්‍රය

  • Tesla, Waymo වැනි self driving vehicles
  • Traffic Control and management
  • ගුවන් ගමන් පාලනය, Auto pilot systems

• ව්‍යාපාර ක්ෂේත්‍රය

  • Call center management, automated response systems and AI Chatbots
  • Personalized Advertising
  • Fraud Detection
  • Predictive maintenance and quality control

• අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රය

  • Personalized learning
  • AI tutors
  • Student progress monitoring